2020 – Posted in: Boekbesprekingen

De legendarische Amerikaanse acteur, regisseur en schrijver Sam Shepard stierf in 2017 aan de gevolgen van ALS. In de laatste jaren van zijn leven, stevig gekruid met drugs, drank en rock & roll, schreef hij twee bijzondere, deels autobiografische prozawerkjes. Omdat zijn spieren het lieten afweten, riep hij de hulp in van zijn oude vriendin Patti Smith om de manuscripten van The One Inside en Spy of the First Person te redigeren. De derde persoon…

Een veelvoud aan zielen 29/06/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Toen ik in 1991 als Erasmusstudent enkele maanden in Lissabon verbleef, kende ik Fernando Pessoa (1888-1935) slechts van naam en een enkel gedicht. Zijn zittende standbeeld aan café A Brasileira intrigeerde me; zijn naam klonk in het Portugees bijna zo mooi als een fado. Ontvankelijk voor ‘saudade’, sloot ik de mysterieuze figuur in mijn hart terwijl ik weemoedig over de Taag naar de zonsondergang tuurde. Lange tijd koesterde ik de droef ogende Lissabonner als een…

De melancholie van Jon Fosse 15/06/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Jon Fosse (1959), Noors dichter, romancier en dramaturg, wijdde in de jaren negentig aan de romantische landschapsschilder Lars Hertervig (1830 – 1902) een tweeluik, nu integraal beschikbaar in Nederlandse vertaling. Op de achterflap staart Fosse, schonkig en imposant als Orson Welles, indringend naar iets in de verte. Zijn blik is duister en verwachtingsvol. Hij lijkt op een bepaalde manier op de man wiens portret de omslag siert: Lars Hertervig. Melancholie versluiert diens felle oogopslag. Zijn…

Cyro dos Anjos – Ambtenaar Belmiro 31/05/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Aan de literatuur heeft Belmiro zijn redding te danken. Het was de dag voor Kerstmis, 1934, toen Belmiro aantekeningen begon te maken voor zijn memoires. In een kroeg in Belo Horizonte voerde een groep vrienden – intellectuelen, revolutionairen, filosofen en literatoren – een verhitte discussie. Belmiro hield zich zoals gewoonlijk afzijdig. Een faustische onrust woedde in zijn borst. Liever dan kleinburgerlijk en ruggengraatloos wou hij door de anderen ‘opwindend’ worden gevonden. Met de zopas vertaalde…

Thomas Bernhard x 3 24/05/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Het filosofisch-muzikale proza van Thomas Bernhard (1931-1989) lijkt wel een kluwen van geestelijke hinderlagen. Wie hem leest, moet beducht zijn op een niet aflatende aanval van taal. Menigvuldig voert het enfant terrible van de Oostenrijkse literatuur excentrieke, eenzelvige en boze protagonisten op, die een geestelijke strijd voeren tegen zowat alles en iedereen. Balancerend op de smalle richel tussen extreme luciditeit en waanzin, observeren en fileren ze meedogenloos de ander en kijken genadeloos diep in zichzelf.…

Onmetelijk begrensd 17/05/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

In een afgelegen stadje in de Australische vlakte arriveert een filmmaker. Door de gesloten jaloezieën van zijn hotelkamer dringt ondraaglijk hel zonlicht binnen. De plainsmen, de traditionele bewoners van het onherbergzame gebied, treffen elkaar in de bar om theoretische gesprekken te voeren over datgene wat hun leven beheerst: de vlakte. De filmmaker luistert naar hun gesprekken. De barre, genadeloze vlakten van het Australische binnenland inspireerden Gerald Murnane tot taaltoverkunst in The Plains (1982). Dit benevelend lucide…

De kant van de natuur 15/05/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Vier huizen rondom een fontein in de schaduw van een berg: het Provençaalse gehucht Bastides Blanches, nabij Manosque, telt dertien inwoners inclusief dorpsgek. De wind snijdt er als een scheermes. De stad is ver, de wegen zijn slecht begaanbaar. Janet, de dorpsoudste, ligt ziek te bed. Bij het washuis klinkt het gezang der vrouwen, terwijl de mannen aan de fontein onder de oude eik verzamelen, voor hun dagelijkse, eigenhandig gebrouwen absint. Janet ijlt. Kaarsrecht als…

Gabriel Josipovici – Tegenlicht, een drieluik naar Pierre Bonnard 10/05/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

De geest van Bonnard Vernon, 2017. Door het raam op de eerste verdieping kijk ik de lange, aflopende tuin in. Op dit uur van de dag reflecteert het kabbelende water van de Seine het licht verrukkelijk. Ik sta in het huis waar de Franse kunstenaar Pierre Bonnard (1867-1947) het interieur en de groentinten van zijn tuin talloze malen vereeuwigde. De badkuip, waarin het lichaam van Bonnards vrouw en muze Marthe diffuus licht spiegelde, staat er…

Paul Valéry – Klaaglied van Psyche 29/04/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Ode aan veelstemmigheid In 1897 verzonk Paul Valéry in een lange periode van absolute stilte. Aanleiding was de existentiële crisis die hem vijf jaar eerder trof op een nacht in het huis van zijn oom en tante. Er woedde een hevige storm, bliksems spleten de hemel en een onuitgesproken liefde voor een gehuwde vrouw uit Montpellier verscheurde zijn hart. Valéry besloot de literatuur definitief af te zweren en zich voortaan te wijden aan de wetenschap… Continue reading

Robert Walser – De Tanners 24/04/2020 – Posted in: Boekbesprekingen

Levenskunst van een lanterfanter Zürich, circa 1900. Op een ochtend stapt een schuchtere, fatsoenlijke jongeman bij een boekhandelaar binnen en biedt zijn diensten aan. Simon Tanner stelt zichzelf met zwier voor. Onder de indruk van Simons openhartigheid, laat de oude boekhandelaar hem op proef beginnen. Amper een week later geeft Simon er de brui aan. Hij veegt zijn chef de mantel uit: 'Moet ik mijn krachten, mijn lol in bezig zijn, mijn plezier in mezelf,… Continue reading